دسترسی اپلیکیشن ها به سایر برنامه های دستگاه می تواند راهی برای نفوذ به اطلاعات شخصی کاربر توسط افراد سودجو باشد. با انجام تنظیماتی که در این مقاله ذکر می کنیم، می توانید دسترسی های غیرضروری اپلیکیشن ها را غیرفعال کنید.
اپلیکیشن ها درکنار اجزایی مانند نمایشگر، پردازنده، حافظه ی رم، باتری و دوربین، نقش مهمی در گوشی ها و تبلت های هوشمند دارند و این دستگاه ها را کاربردی کرده اند. اپلیکیشن ها به ارتقای تجربه ی کاربری دستگاه های امروزی کمک کرده اند و با استفاده از آن ها انجام کارهای زیادی مانند دسترسی به پلتفرم های شبکه ی اجتماعی، مشاهده ی وضعیت آب و هوا و برقراری تماس های صوتی و تصویری امکان پذیر شده است.
نصب و دانلود اپلیکیشن ها کار ساده ای است؛ اما باید امنیت اطلاعاتمان را نیز درنظر داشته باشیم. برنامه های مخرب پس از نصب می توانند به اطلاعات دستگاه کاربر دسترسی داشته باشند؛ به همین دلیل، دسترسی های مجاز اپلیکیشن (app permissions) برای محافظت از اطلاعات کاربران ایجاد شده است. مدیریت دسترسی ها در نسخه های جدیدتر اندروید ارتقا یافته است و کاربران اندرویدی از زمان عرضه ی اندروید ۶ مارشمالو می توانند دسترسی های اپلیکیشن را کنترل و گزینه های دسترسی را انتخاب کنند.
در این مقاله، پس از مرور کاربرد دسترسی ها، غیرفعال کردن گزینه های غیرضروری را برای امنیت بیشتر و حفاظت از اطلاعات آموزش می دهیم.
دسترسی های اپلیکیشن چیست؟
معمولا پیش از نصب اپلیکیشن، فهرستی از برنامه هایی به کاربر نشان داده می شود که آن اپلیکیشن می تواند به آن ها دسترسی داشته باشد. ویژگی دسترسی های اپلیکیشن، همان طور که از نامش مشخص است، به اپلیکیشن ها امکان دسترسی به برنامه های دیگر دستگاه از اطلاعات ذخیره شده، فهرست مخاطبان و فایل های رسانه گرفته تا سخت افزارهایی مانند دوربین و میکروفون را می دهد. درواقع، اپلیکیشن ها برای عملکرد بهتر به برخی از دسترسی ها نیاز دارند و دسترسی ها اجازه ی سیستم به اپلیکیشن برای دسترسی به اپلیکیشن های دیگر است.
اپلیکیشن ها به طور خودکار مجاز به دسترسی به برنامه های دیگر نیستند و برای این کار به تأیید کاربر نیاز دارند. پس با لغو دسترسی، اپلیکیشن نمی تواند از برنامه های دیگر استفاده کند. اپلیکیشن های قدیمی تر پس از غیرفعال کردن برخی دسترسی های مجاز، به خوبی اجرا نمی شوند؛ اما این مشکل برای اپلیکیشن های جدید برطرف شده و کاربر می تواند به انتخاب خودش دسترسی به برخی قابلیت ها را غیرفعال کند؛ البته امکان فعال کردن آن ها در زمان دیگر وجود دارد و اپلیکیشن در زمان اجرای برخی قابلیت ها، برای فعال کردن دسترسی های لازم به کاربر پیام می دهد.
دسترسی های عادی و خطرناک
دسترسی به سیستم ها می توانند عادی یا خطرناک باشد. دسترسی های عادی به طور پیش فرض فعال می شوند و حریم خصوصی کاربر را تهدید نمی کنند. از دسترسی های عادی می توان دسترسی خودکار اپلیکیشن ها به اینترنت را مثال زد که بدون اجازه ی کاربر این ارتباط برقرار می شود. برای دسترسی های خطرناک نیز می توان به دسترسی به تاریخچه ی تماس، پیام های خصوصی، مکان، دوربین و میکروفون در برخی اپلیکیشن ها اشاره کرد.
به طور کلی، تجربه ی کاربریِ دسترسی ها در نسخه های جدیدتر اندروید بهبود یافته و گوگل حریم خصوصی و امنیت کاربر را ارتقا بخشیده است. می توانید پیش از نصب اپلیکیشن، فهرست دسترسی ها را تأیید کنید و درصورت غیرمرتبط بودن موارد، برنامه را نصب نکنید. در اندروید ۱۰، گزینه ای وجود دارد که فقط درصورت استفاده از برنامه، دسترسی به مکان فعال می شود. بنابراین، برنامه هایی مانند گوگل مپس، همیشه نمی توانند کاربر را ردیابی کنند و فقط درصورت استفاده از برنامه، این دسترسی فعال می شود. در این نسخه ی اندروید، قابلیت جدید با وجود مفید بودنش فقط به دسترسی به مکان محدود شده است. در اندروید ۱۱ این ویژگی ارتقا یافته و علاوه بر مکان می توان دسترسی به دوربین و میکروفون را به زمان استفاده از اپلیکیشن محدود کرد.
هر اپلیکیشن عملکرد خاصی دارد و گاهی در فهرست دسترسی های مجاز گزینه هایی می بینیم که به عملکرد آن اپلیکیشن ربطی ندارند. در ادامه، دسترسی های اصلی در دستگاه آورده شده است که درصورت تأیید هرکدام، اپلیکیشن به توضیحات داده شده دسترسی پیدا می کند.
- حسگر های بدن: اطلاعات سلامت مانند پایش ضربان قلب
- تقویم: خواندن، ایجاد و ویرایش و حذف رویدادهای تقویم دستگاه
- دوربین: عکس برداری و ضبط ویدئو
- مخاطبان: خواندن، ویرایش و ایجاد فهرست مخاطبان و دسترسی به حساب های استفاده شده در دستگاه
- مکان: دسترسی به موقعیت مکانی مخاطب با استفاده از GPS، وای فای یا اتصال داده
- میکروفون: ضبط صدا ازجمله در فیلم برداری
- موبایل: دسترسی به شماره موبایل و اطلاعات شبکه ی گوشی کاربر برای تماس تلفنی، VoiceMail و فوروارد کردن تماس و ویرایش تاریخچه ی تماس
- SMS: خواندن، دریافت و ارسال پیامک و MMS
- حافظه ی ذخیره سازی: خواندن و نوشتن فایل ها در حافظه ی ذخیره سازی داخلی و خارجی دستگاه
اپلیکیشن ها برای انجام برخی قابلیت ها در پلتفرمشان به تأیید دسترسی های ضروری و کسب اطلاعات مربوط به آن نیاز دارند؛ اما مشکلی که وجود دارد این است که اپلیکیشن های مخرب می توانند از این اطلاعات سوءاستفاده کنند. مثلا اپلیکیشن های مخرب پس از تأیید کاربر برای دسترسی به دوربین می توانند به طور مخفیانه، دوربین موبایل را فعال کنند و کاربر را زیر نظر داشته باشند. همچنین، اپلیکیشن های موسیقی برای اجرا به دسترسی به حافظه ی SD دارند یا شبکه های اجتماعی با فعال کردن این دسترسی می توانند عکس های آشنایانتان را در دستگاهتان ذخیره کنند؛ اما درصورتی که اپلیکیشن مخرب باشد، می تواند بدون اطلاع کاربر فایل هایی را در حافظه ی دستگاه حذف کند.
علاوه بر دسترسی های یادشده، دو گزینه ی دسترسی روت و ادمین نیز وجود دارد که دست افراد سودجو در آن ها بازتر است. برخی از اپلیکیشن هایی که دسترسی ادمین دارند می توانند رمز عبور دستگاه را تغییر دهند، تلفنتان را قفل یا به طور دائم داده های دستگاه را حذف کنند. این دسترسی را می توان در اپلیکیشن های امنیتی مشاهده کرد؛ اما ممکن است نفوذگران آن را در اپلیکیشن های خود نیز قرار دهند. با دسترسی ادمین در اپلیکیشن های امنیتی، امکان دزدیده شدن اطلاعات کاربر توسط هکرها وجود ندارد. علاوه بر این، اپلیکیشن هایی که دسترسی روت در آن ها فعال می شود، به تمامی امکانات دستگاه دسترسی پیدا می کنند. سیستم اندرویدی به طور پیش فرض دسترسی روت را غیرفعال می کند؛ اما سازندگان بد افزارها سعی می کنند با روش های جدید، این دسترسی را در دستگاه کاربر فعال کنند.
مشاهده و تنظیم دسترسی های مجاز اپلیکیشن
پیش از نصب اپلیکیشن، فهرستی از دسترسی های مجاز نشان داده می شود. دسترسی های اپلیکیشن را نیز می توان در قسمت دسترسی ها ( permissions) در تنظیمات دستگاه، تنظیمات هر اپلیکیشن و نیز فروشگاه های اپلیکیشن محور مشاهده کرد. در فروشگاه های اپلیکیشن محور مانند پلی استور، می توان در قسمت توضیحات اپلیکیشن یا About this app دسترسی های هر اپ را پیدا کرد.
پس از نصب اپلیکیشن از قسمت دسترسی ها در منوی تنظیمات و تنظیمات اپلیکیشن می توانید گزینه های غیرضروری را غیرفعال کنید. در هر دو روش، برای شروع به قسمت Apps & notifications در منوی تنظیمات گوشی یا تبلت تان بروید. ناگفته نماند برای انجام این کار به اندروید ۶ مارشمالو و نسخه های جدیدتر اندرویدی نیاز دارید.
روش اول: کنترل دسترسی های مجاز از تنظیمات اپلیکیشن
پس از انتخاب Apps & notifications و ورود به بخش اپلیکیشن ها، اپلیکیشن مدنظر را انتخاب و سپس در گزینه ی Permissions، دسترسی های مجاز را فعال یا غیرفعال کنید. بدین ترتیب، بدون نصب مجدد اپلیکیشن تغییرات مدنظر را می توانید انجام دهید.
روش دوم: حذف اپلیکیشن از فهرست دسترسی ها
همان طور که پیش تر ذکر شد، قسمت Permissions، گزینه های دسترسی را نشان می دهد و در هر گزینه ، فهرستی از اپلیکیشن هایی وجود دارد که به آن گزینه دسترسی دارند. برای مثال، با ورود به بخش میکروفون می توانید اپلیکیشن هایی را ببینید که به آن دسترسی دارند. قسمت Permissions در منوی تنظیمات Apps & notifications قرار دارد؛ اما ممکن است مکان آن برای برخی از مدل های گوشی متفاوت باشد. با انتخاب هر گزینه، می توانید دسترسی اپلیکیشن مدنظر را در فهرست آن غیرفعال کنید.
یادآوری می شود در اپلیکیشن های قدیمی تر، امکان غیرفعال کردن برخی از دسترسی ها وجود ندارد و در اجرای اپلیکیشن باید تمام دسترسی ها فعال شده باشند. گاهی با درنظر گرفتن عملکرد هر اپلیکیشن، گزینه هایی در دسترسی های آن می بینیم که بی ربط هستند. مثلا اپلیکیشن های چراغ قوه برای اجرا نیازی به دسترسی به مخاطبان و میکروفون ندارند. واضح است که چنین اپلیکیشن هایی قصد دارند اطلاعات کاربر را جمع آوری کنند. در اپلیکیشن های اندرویدی، درخواست فعال سازی مجوز های غیرضروری را زیاد مشاهده می کنیم و بهتر است برای امنیت بیشتر، آن هایی را که در عملکرد اپلیکیشن اختلال ایجاد نمی کنند، غیرفعال کنیم.
توجه داشته باشید با به روزرسانی های اپلیکیشن ها، گزینه های جدید به هر دسته بندی اضافه می شود. برای مثال، اگر اپلیکیشنی در دسترسی گزینه ی تلفن مجاز به «خواندن و شناسایی وضعیت تلفن» باشد، با به روزرسانی اپلیکیشن ممکن است «تماس با مخاطبان با هزینه ی کاربر» نیز به آن اضافه شود. پس درصورتی که کاربر دسترسی به تلفن را مجاز کرده باشد، گزینه های جدید در این دسترسی بدون اطلاع کاربر اضافه و فعال خواهند شد.
با دسترسی های مجاز می توانید کنترل بیشتری روی کارهای اپلیکیشن نصب شده داشته باشید؛ اما درصورت نداشتن اطلاعات کافی، ممکن است امنیت اطلاعاتتان تهدید شود. اپلیکیشن های مخرب، فهرستی از دسترسی به برنامه های دیگر را نشان می دهند که درصورت تأیید کاربر می توانند از اطلاعاتش سوء استفاده کنند. پس بهتر است دسترسی های غیرمرتبط آن ها را غیرفعال کرد.
همچنین، توسعه دهندگان اپلیکیشن های معتبر، فهرستی از دسترسی ها را به کاربر نشان می دهند که برای اجرای اپلیکیشن لازم است؛ اما تأیید تمامی موارد الزامی نیست. در میان فهرست دسترسی اپلیکیشن های معتبر ممکن است گزینه هایی برای جمع آوری داده های گوشی وجود داشته باشد که برای اهداف تبلیغاتی استفاده می شود و تأیید آن ها اختلالی در اجرای برنامه به وجود نمی آورد.
گوگل برای امنیت بیشتر، ویژگی به نام Google Play Protect برای کاربرانی که اطلاعات چندانی از دسترسی های مجاز ندارند عرضه کرده است. این ویژگی به پلی استور افزوده شده و می تواند اپلیکیشن های نصب شده ی دستگاه را اسکن کند.
سخن آخر
آگاهی و افزایش اطلاعات در زمینه ی حفاظت و امنیت دیجیتال اهمیت زیادی دارد. برنامه ها و اپلیکیشن های مخرب با دسترسی های بیشتر به برنامه های موبایلی می توانند اطلاعات کاربران را به دست آورند. برای مثال، اپلیکیشن های پیام رسان برای اجرا به دسترسی به مخاطبان، پیامک، دوربین و میکروفون نیاز دارند تا بتوانند تماس برقرار کنند؛ اما به دسترسی به اطلاعات سلامتی تان نیازی ندارند. با مدیریت صحیح دسترسی های مجاز می توان از نفوذ اپلیکیشن های مخرب به اطلاعات جلوگیری کرد. پیش از نصب اپلیکیشن ها، فهرست دسترسی ها را باید به دقت بررسی کنید و درصورت مشکوک بودن گزینه ها، برنامه را نصب نکنید. پس از نصب اپلیکیشن ها، دسترسی های آن را از قسمت تنظیمات بررسی و موارد غیرضروری را غیرفعال کنید.
منبع: زومیت.