نویسنده: امیر سرمدی
بر اساس تعریف کارول نظریه پرداز مشهور غرب، «مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها شامل انتظارات قانونی، اقتصادی، اخلاقی و اختیاری است که جامعه از سازمان‌ها در یک لحظه خاص دارند. البته این مسئولیت‌ها را نباید صرفاً در قالب فعالیت‌های خیرخواهانه تعریف کرد. بلکه به مسئولیت اجتماعی باید به عنوان یک استراتژی مدیریتی و یک چارچوب فکری نگاه شود. در تمامی کشورهای دنیا شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی بزرگ در راستای مسئولیت اجتماعی خود دست به کارهای مختلفی می‌زنند. عمل به مسئولیت‌های اجتماعی برای آنها مزایای فراوانی دارد. افزایش کارآیی و اثربخشی کارکنان از طریق ایجاد حس تعلق، بهبود تصویر برند کسب‌وکارها در نظر مشتریان، افزایش شفافیت و پاسخگویی، کاهش ریسک و افزایش رتبه و اعتبار در سطح بین‌المللی از جمله مهم‌ترین مزایای مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در دنیا است. این مهم اما در کشور ما هنوز آنطور که باید و شاید جا نیفتاده است. در واقع نگاه بنگاه‌های اقتصادی بزرگ مانند بانک‌ها نباید صرفاً اقتصادی باشد و آنها باید به مسئولیت اجتماعی نیز توجه داشته باشند.
مهندس منصور شادکام، قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران در این ارتباط می‌گوید: از طرف انجمن با بسیاری از شرکت‌ها و بنگاه های بزرگ اقتصادی برای اشتغال و سایر مشکلات نابینایان مکاتبه کردیم تا در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود همیار انجمن باشند. وی افزود: حدود 10 سال است شرکت سامسونگ در راستای مسئولیت اجتماعی خود در ایران، 15 کتابخانه ویژه کودکان و نوجوانان نابینا با اولویت مناطق کمبرخوردار را راه‌اندازی کرده است. تمامی تجهیزات این کتابخانه‌ها، حق الزحمه مربیان، سرویس ایاب و ذهاب و حتی میان وعده غذایی برای مراجعان همگی از طرف شرکت سامسونگ تأمین شده است. شادکام ادامه داد: از سایر شرکت‌های داخلی نیز انتظار داریم حامی پروژه‌های متعدد انجمن نابینایان ایران باشند. وی افزود: یکی دیگر از نهاد‌هایی که چندین سال است از انجمن حمایت می‌کند، بانک مسکن است. همچنین این بانک نزدیک به یک سال است که حامی نشریه تخصصی انجمن نابینایان ایران است. ماهنامه الکترونیکی نابینایان ایران مانا که از دیماه سال 99 منتشر می‌شود، با حمایت مستقیم بانک مسکن عملیاتی شده و هم اکنون بالغ بر 15 نفر که همگی خود نابینا هستند، اعضای تحریریه مجله مانا را تشکیل می‌دهند. مهندس شادکام بیان کرد: بانک آینده از طریق بخش نیکوکاری خود، شرکت پیشگامان پویا با استخدام 6 نابینا، شرکت پارس حیان و شرکت باند و گاز پنبه کاوه نیز از جمله شرکت‌هایی هستند که از انجمن حمایت می‌کنند. قائم‌مقام انجمن اضافه کرد: البته شرکت‌های دیگری هم همچون موناکو و فنآوا کارت قول‌هایی به ما داده‌اند که امیدواریم آنها هم حامی برنامه‌های انجمن و اعضای جامعه هدف آن باشند.
سوای شرکت‌ها و سازمان‌ها، یکی دیگر از اقشاری که مسئولیت اجتماعی در ارتباط با آنها نیز صدق می‌کند، سلبریتی‌ها هستند.
بازیگران و چهره‌های هنری مشهور خواسته و ناخواسته از جمله گروه‌های مرجع جامعه محسوب می‌شوند که به اقتضای حرفه در معرض دید عموم هستند. افراد علاقه‌مند و هوادار که دوست دارند شبیه بازیگر محبوبشان باشند، از آنها الگو می‌گیرند و این ظرفیتی است که به واسطه رسانه به دست آورده‌اند. اکثر این افراد ورزشکار، بازیگر سینما و تلویزیون، خواننده و یا در کشورهای معدودی کارآفرینان مشهور اجتماعی هستند. در سایر کشورها، بنیادهای دولتی و یا خیریه مختلف از ظرفیت این افراد برای پیشبرد اهداف خود در سال های اخیر به صورت جدی استفاده کرده اند. در کشور ما نیز شاهد افزایش فعالیت‌های این افراد در حوزه‌های مختلف مسئولیت‌های اجتماعی بوده‌ایم که عاملی بسیار مهم و مؤثر است. با استفاده از ظرفیت این افراد و هواداران آن ها می توان مشکلات زیادی را حل کرد. برای مثال، سیل گسترده در ایران در سال 98 و یا زلزله های سرپل ذهاب و غرب کشور از جمله مواردی هستند که سلبریتی‌ها در آن نقش پر رنگی ایفا کردند. این امر در سایر کشورها نیز صدق می‌کند. ژو ژنگ که یک کمدین معروف چینی است، در سال‌های اخیر توانسته در رتبه اول لیست سلبریتی‌های دارای مسئولیت اجتماعی در این کشور قرار بگیرد. این فرد به واسطه فعالیت‌های انسان دوستانه خود با گروه محبوب و شناخته شده TFBoys در راستای مبارزه با سرطان و البته تسهیل تهیه داروهای این بیماران به وسیله کمک‌های مالی شناخته شده است.
لئوناردو دی کاپریو که یکی از مشهورترین افراد و بازیگران جهان است، در زمینه مسئولیت اجتماعی سلبریتی‌ها به صورت جدی به ایفای نقش در حوزه محیط زیست پرداخته است.
مهندس شادکام بیان کرد: از میان هنرمندان ایرانی آقای منوچهر هادی که یکی از کارگردانان برجسته و فرهیخته کشور هستند و خانم یکتا ناصر از جمله سلبریتی‌هایی هستند که در سال های اخیر در کنار انجمن بوده‌اند و حضورشان در مراسم های انجمن باعث شده سایر هنرمندان نیز در میان نابینایان حضور پیدا کنند. این دو هنرمند عضو هیئت امنای انجمن خیریه افق سبز نیز هستند و همواره حامی این انجمن و انجمن نابینایان ایران بوده‌اند. در مراسم‌هایی که انجمن به مناسبت‌های مختلف برگزار می‌کند، آقای منوچهر هادی بعضاً تا 12 نفر از هنرمندان مطرح کشور را با خود به آن مراسم آورده است و حضور آنها باعث افزایش اعتبار مراسم ما می‌شود و نگاه مسئولان به انجمن و اعضای آن را تغییر می‌دهد.
وی افزود: همچنین گلاره عباسی در پروژه سوینا و بیژن ذوالفقارنسب با ایجاد بنیاد خیریه نابینایان و کم‌بینایان ذوالفقارنسب، از دیگر هنرمندان یا ورزشکارانی هستند که زندگی و اعتبار خود را صرف مسئولیت اجتماعی کرده‌اند.
ماجرای مسئولیت اجتماعی سلبریتی‌ها اما روی سکه دیگری هم دارد.
مهندس منصور شادکام در این ارتباط می‌گوید: مانند شرکت‌ها بازیگران سینما و تلویزیون نیز باید به مسئولیت اجتماعی پایبند باشند. خوانندگان می‌توانند صدای خود یا هنرمندان و ورزشکاران می‌توانند محبوبیت خود را در این راه هزینه کنند و داوطلبانه در مراسمی که برای افراد خاص برگزار می‌شود، شرکت کنند. برای مثال، در یکی از مراسم‌هایی که انجمن نابینایان ایران به مناسبت روز جهانی ایمنی عصای سفید برگزار کرد، یکی از مجریان مشهور و خوشنام تلویزیون برای حضور در مراسم ویژه نابینایان، مبلغی را تقاضا کرد که از توان انجمن خارج بود. در حالی که ما اعتقاد داریم هنرمندان و مجریان و سایر سلبریتی‌ها در راستای مسئولیت اجتماعی باید در مراسم‌های اینچنینی با افتخار در میان معلولان حضور یابند. آنها به واسطه رسانه‌ها مشهور و محبوب شده اند و نابینایان نیز مانند سایر مردم جامعه علاقه دارند آنها را از نزدیک ببینند. این در حالی است که سمن‌هایی مثل ما که بنیه مالی و درآمدزای مشخصی ندارند، توان پرداخت رقم‌های اینچنینی را ندارند. نمونه بارز آن سرکار خانم دکتر راحله امینیان مجری با سابقه تلویزیون است که همواره بی‌چشمداشت در آیین‌های مناسبتی انجمن حضور می‌یابد. در مواردی حتی ایشان سایر برنامه های خود را کنسل کرده و اولویت را به برنامه های انجمن داده است.
به هر حال هر چه که هست، مسئولیت اجتماعی برای شرکت‌ها و سلبریتی‌ها در ایران به یک حلقه‌ی مفقوده تبدیل شده که کمتر کسی به آن توجه می‌کند. امری که در سایر کشورهای دنیا یک ظرفیت عظیم ایجاد کرده است و بسیاری از مشکلات دولت‌ها از طریق بنگاه‌های اقتصادی بزرگ و در راستای مسئولیت‌های اجتماعی آنها برطرف می‌شود. امیدواریم از این ظرفیت در کشور ما نیز به بهترین شکل ممکن استفاده شود و روحیه کار داوطلبانه در ایران نیز گسترش یابد. رسانه‌ها در ترویج توجه به مسئولیت اجتماعی رسالت سنگینی دارند و از سوی دیگر، دولت نیز می‌تواند با ارائه مشوق‌هایی مانند کاهش مالیات برای شرکت‌هایی که در این راستا حرکت می‌کنند، نقش مؤثری ایفا کند.
منبع: روزنامه شرق.